पुलंनी त्यांच्या अजरामर 'तुम्ही मुंबईकर, पुणेकर का नागपूरकर' ह्या लेखात प्रा. अ यांच्या घरच्या पुस्तकांच्या कपाटावर जे वाक्य लिहीलंय ना त्याचा मी पूर्णचित्ते पाईक, शाळेतल्या 'भारत माझा देश आहे' प्रतिज्ञेतला पाईक होतो ना, तसा पाईक आहे. त्या वाक्याला माझा पूर्ण पाठिंबा आहे. इतकंच नाही तर आता मी ही या प्रा. अ यांचे अनुकरण करायचा विचार करतोय. पहिल्यांदा जेव्हा मी 'खिल्ली' वाचलं ना त्यावेळी हा लेख वाचताना लोळून लोळून हसलो होतो. विशेषतः या वाक्यावर. प्रा. अ हे टिपिकल पुणेरी, विक्षिप्त, तिरसट असणार यात मला शंका नव्हती. त्यामुळे असली वाक्यं त्यांच्या घरात लिहिलेली सापडली तर नवल नव्हतं. पण मग असं काय झालं की अचानक या वाक्याच्या मी प्रेमात पडलो?
गेली अनेक वर्षं मी जसं शक्य होईल तसं पुस्तकं विकत घेत असतो. त्यामुळे बहुतेक सर्व वाचकप्रिय लेखकांची पुस्तकं तर संग्रही आहेतच. पण अनेक पर्यायानं अप्रसिद्ध वा कमी वाचकप्रिय लेखकांची पुस्तकंही घेतली गेली. अर्थातच मी ती वाचलीही आहेत. मात्र आज जे लिहायला बसलोय त्याचा उद्देश स्वताचंच कौतुक करून घेणे असा नसून 'पुस्तक वाचायला मागणारे परिचित उर्फ भुरटे चोर' यांच्याबद्दल लिहिण्याचा आहे.
बहुतेकवेळा जेव्हा मला मोकळा वेळ मिळतो तेव्हा मी पुस्तक वाचणं पसंत करतो. नेमकी बेल वाजते व कुणीतरी टपकतो. स्वतःचं काय असेल ते काम झालं की बोलिंग सुरू होते.
काय रे काय वाचतोयंस...?
.......
आयला, फार भारी पुस्तक आहे म्हणे, असं ऐकलंय...
हो का? अरे वा. म्हणजे चांगल्या गोष्टीही तुझ्या ऐकण्यात येतात तर...
मी खडकवासल्याच्या पाण्यातून आलेल्या गुणांची चुणूक दाखवायचा प्रयत्न करतो. पण हा परिचित असल्या सगळ्या कुजकट शेऱ्यांच्या पलिकडे गेलेला असतो. उभ्या उभ्या पुस्तक उचलून दोन चार पानं वरखाली करतो.
मी घेऊन जातो....
अरे मी वाचतोय. माझं झालं की देतो हवं तर....
तुझ्याकडे काय हे एकच पुस्तक आहे का? दुसरं काहीतरी वाच. नाहीतर टीव्ही बघ. कधी कधी टीव्हीही बघावा माणसानं. डोन्ट वरी. शनवार रविवारमधे फुल मारतो आणि सोमवारी आणून देतो....
असे अनेक सोमवार उजाडायची मी गेले कित्येक दिवस वाट बघतोय.
हे लोक जी काही कारणं सांगतात ना ती फार नमुनेदार असतात.
- अरे काय आज ओळखतोयंस का मला?
- कुठे पळून चाललोय का? वाचून झालं की देतो लगेच....
- एक पुस्तकच तर मागतोय ना? बापाची इस्टेट मागतोय का?
- तुझ्याकडे जी पुस्तकं आहेत ना ती कुठेच मिळत नाहीत. (वाचायला का पळवायला... मी आपला मनातच)
- अख्खा वीकएंड फक्त हेच पुस्तक. सोमवारी रिटर्न. बघच तू...
- अरे तुला पुस्तक परत करायला निघालो तर रस्त्यात मेव्हणा भेटला. त्यानं मागितलं. द्यावं लागलं. काय करणार? म्हणतातच ना की सारी खुदाई एक तरफ और बीवीका भाई दूसरी तरफ... हॅ हॅ हॅ... (बायको ह्याची, मेव्हणा एक तरफ त्याचाच, पण पुस्तक मात्र दूसरी तरफ माझं. हे बरंय....)
- पुस्तक पुस्तक काय? मनात आणलं तर सगळं 'मॅजेस्टिक' दारात आणून ओतीन. एव्हढीच जर ताकत आहे तर तेच मॅजेस्टिक तुझ्या दारात घे ना ओतून, हे म्हणायच्या आत तो पुस्तक घेऊन जातोसुद्धा....
लोकही अफाट असतात. एकदा एकजण माझ्या ऑफिसमधे पुस्तक मागायला आला. मी चकितच झालो.
अरे ऑफिसात कशाला मी पुस्तकं आणीन...?
नाही, मला वाटलं असेल एखादं. जाऊदे, इथे काय आहे का वाचायला...?
मी शांतपणे सिंघानियाचा इन्कमटॅक्सचा रेडी रेकनर त्याच्या हातात ठेवला. आयुष्यात पुन्हा तुझ्याकडे पुस्तक मागणार नाही, असा निश्चय करून तो निघून गेला. 'आसुरी आनंद होणे' म्हणजे काय त्याचा पूर्ण अनुभव त्यादिवशी मला मिळाला. खरं तर पुलंच्या त्या 'पाताळविजयम' मधल्या राक्षसासारखा हॉ हॉ हॉ हॉ करून हसणार होतो, पण ऑफिसात असल्यामुळे स्वतःला मुरड घालावी लागली.
मात्र बरेचवेळा 'आलिया भोगासी' म्हणत भिडस्तपणे पुस्तके नेऊ दिली, जी कधीच परत आली नाहीत. त्यातली काही पुस्तकं मी पुन्हा विकत घेतली. पण काही पुस्तकं आजतागायत मिळाली नाहीयेत. त्यात खांडेकर, दळवी, पेंडसे आहेत. मिरासदार, शंकर पाटील, माडगूळकरही आहेत. पुलं आणि वपु तर आहेतच. बाबा कदमांच्या कादंबऱ्या आहेत, शशी भागवत लिखित मर्मभेद आहे. डॉ. हेडगेवारांचे चरित्र, दुर्गाबाई भागवतांनी संग्रहित केलेल्या लोककथा आहेत. अशी कितीतरी अनेक...
मधे एकदा चिडून मी सर्व व्हाट्स अप ग्रुप्सवर 'ज्यांनी ज्यांनी माझी पुस्तकं वाचायला नेऊन परत केलेली नाहीयेत, त्यांची नावं ग्रुपवर टाकीन' असा एक धमकीवजा मेसेज टाकला. त्याचा थोडासा फायदा होऊन पुलंच्या तीन बटाट्याच्या चाळी, वपुंचे दोन पार्टनर्स व शंकर पाटलांची एक चंची फक्त परत आली. एक्स्ट्रा झालेली पुस्तकं जवळच्या एका शाळेत देऊन टाकली व उरलेल्या पुस्तकांवर पाणी सोडलं. पण हे पाणी सोडताना 'यापुढे काय वाट्टेल ते झालं तरी कुणालाही, कुठलंही पुस्तक वाचायला देणार नाही' अशी भीष्मप्रतिज्ञा पण केली.
उद्यापासून पुढे कधीही माझ्या घरी आलात, तर प्रा. अ यांनी त्यांच्या घरात लिहिलेली, अत्यंत नम्र पुणेरी मराठीतली ती पाटी, माझ्याही घरी बघायला मिळेल.
'पुस्तके वाचायला मागू नयेत. मिळणार नाहीत'
Ⓒ मिलिंद लिमये
😂😂😂
उत्तर द्याहटवामस्तच!!!!
तुझ्यासारखा मी पुणेरी आहे. हा लेख वाचून तुझ्या घरून एक तरी पुस्तक घेऊन यायची प्रतिज्ञा केलीय. ... फरक इतकाच की मी शनिवार रविवारी वाचून ते परत करीन...
उत्तर द्याहटवाMaajhyakade 'Asura' aslyaachi aathavan zaali. Tula parat nako aselach...
उत्तर द्याहटवाBut i totally relate to this experience and i remember having lent 52 books which never saw their return journey
Very nicely narrated
Excellent. Reading your chamanchidi after so much time. Being a book lover myself I can relate to it. Previously I had a bookshelf where I used to keep my books proudly. Now I learnt my lesson . I keep them safely hidden in a cupboard. Written very nicely as usual.keep up.
उत्तर द्याहटवा