भावलेल्या व्यक्तिरेखा - भवानीशंकर

भवानीशंकर. 

साधं सरळ नाव. बघायला गेलं तर नावावरून काहीही बोध होत नाही.  

तो एक यशस्वी उद्योजक असतो. भला चांगला व्यवसाय असतो. एकुलती एक मुलगी असते. बंगला, गाडी, नोकरचाकर, सर्व काही असतं. दुर्दैवानं पत्नी निवर्तलेली असते. पण विधवा बहीण घरात असल्यामुळे तशी त्याला मुलीच्या संगोपनाची चिंता नसते. कुठल्याही होतकरू मुलासाठी याहून चांगली बॅटींग पीच असूच शकत नाही.

चित्रपटाचा नायक नुकताच सीए झालेला असतो. त्याचे मामा, जे भवानीशंकरचे मित्र असतात, त्याला वरील सगळी माहिती देऊन भवानीशंकरच्या कंपनीत नोकरीसाठी अर्ज करायला सांगतात. त्याचबरोबर काही टिप्सही देतात. कुठल्याही यशस्वी व्यावसायिकाप्रमाणे भवानीशंकरलाही कुणी वशिला वा ओळख सांगून नोकरी मागितलेली आवडत नाही. तसंच तरुणांनी खेळ, सिनेमे, नाचगाणं यापेक्षा आपल्या कामावर लक्ष द्यावं, असं त्याचं मत असतं. पण...

पण सगळ्यात मोठी अट अशी असते की माणसाला 'मिशी' पाहीजे. मिशी ठेवणारा माणूस हा सर्वगुणसंपन्न, बुद्धीमान, कर्तबगार व सर्व गोष्टींसाठी लायक असतो अशी त्याची भावना असते. ह्या मिशीचा भवानीशंकर अतिरेकी दिवाना असतो. इतका की 'जिस किसी की मूंछे नहीं, वह आदमी, आदमीही नहीं' असं काहीतरी पराकोटीचं मत व्यक्त करायलाही तो मागेपुढे बघत नाही. त्याच्या स्वतःच्या मिशाही चांगल्या अक्कडबाज, झुपकेदार असतात. 

मामांच्या सांगण्यावरून नायक ह्या भवानीशंकरला खिशात घालायची पूर्ण तयारी करतो. मिशीचा प्रॉब्लेम नसतो कारण तशीही त्याला मिशी असतेच. खेळ, गाणी या सगळ्याची आवडही असते. पण सगळ्याला मुरड घालून पहिल्याच भेटीत तो भवानीशंकरला खिशात घालतो. इतका की मूळ अपेक्षित पगारापेक्षा दीडपट पगार पदरात पाडून घेतो. पण हे सगळं करताना दिवंगत वडिलांच्या नावानं धमाल थापाही मारतो. ह्या दोघांच्या पहिल्या भेटीच्या वेळी नायकाला भवानीशंकरची अजून एक लकब कळते. ती म्हणजे ओव्हर एक्साइट झाल्यावर मोठ्यानं 'ई S S S श्...' असं ओरडायची... जरा अजबच लकब असते ही. पण नायकाची काही हरकत नसते.

सगळं काही सुरळीत चालू असताना, एक दिवस भारत पाकीस्तान हॉकी मॅचचं आयोजन मुंबईत होतं. नायक भवानीशंकरला शेंड्या लावून मॅच बघायला जातो. तरुणांनी खेळाकडे लक्ष देऊ नये म्हणणारा भवानीशंकर, स्वतः मात्र ती मॅच बघायला टपकतो आणि नेमका नायकाला तिथे बघतो. दुसऱ्या दिवशी तर मग थापांचा पाऊस पडतो. त्या भानगडीत जन्म होतो, मुळात अस्तित्वात नसलेल्या जुळ्या भावाचा. असा भाऊ जो उडाणटप्पू आहे. खेळ, गाणीबजावणी यातच वेळ घालवतो. सर्वात महत्वाचं म्हणजे त्याला मिशा नाहीत. वस्तुतः इथे विषय संपेल अशी नायकाची अपेक्षा असते. पण ह्याचा भाऊ खूप छान गातो म्हणल्यावर भवानीशंकर त्याला आपल्या मुलीला गाणं शिकवायला पाठवायला सांगतो. 

आता मात्र बिकट परिस्थिती निर्माण होते. तरी नायक स्वतःच्या मिशीला चाट मारतो व भवानीशंकरच्या घरी जातो. मूळ प्लॅन असा असतो की त्याच्या घरी त्याच्याशी अगदी उद्धटपणे वागायचं जेणेकरून तो ह्या जुळ्या भावाला हाकलून देईल. मग चार दिवस सुट्टी काढून पुन्हा मिशी वाढवायची. 

मात्र विक्षिप्त असला तरी भवानीशंकर गुणग्राहक असतो. तो ह्या उद्धट, मिशा नसलेल्या जुळ्या भावाच्या आवाजावर खूष होतो व त्याला मुलीला शिकवायला ठेवतो. सगळा प्लॅन फिस्कटतो. आता सुरू होते नायकाची तारेवरची कसरत. ऑफिसमधे (खोटी मिशी चिकटवून) मिशीवाला रामप्रसाद, तर घरी बिनमिशीचा लक्ष्मणप्रसाद. सारवासारवी करताना एक खोटी आईही त्यात सामील होते. अपेक्षेप्रमाणे नायिकाही त्याच्या प्रेमात पडते. अखेर या सगळ्याचा रहस्यभेद होतो तो नायकाची खोटी मिशी नीट न चिकटल्यामुळे. तर हा तू तुझ्या भावाचा खून केला आहेस असं म्हणत पिस्तुल घेऊन त्याच्या मागे लागतो. नायक, नायिका त्याच्याच गाडीतून पळ काढतात. हा दुसऱ्या गाडीतून त्यांचा पाठलाग करतो व पोलिसांच्याच जीपला धडकतो. पोलिसठाण्यावरही, आपण एक अपघात केलाय, खिशात लायसन्स नाहीये, त्यात हातात पिस्तुल सापडलंय, याची तमा न बाळगता तिथल्या इन्स्पेक्टरलाच मिशा नसल्याबद्दल झाडतो. बिचारा इंस्पेक्टरच कसाबसा याच्या तावडीतून स्वतःची सुटका करून घेतो. 

घरी नायकाचा मामा व मित्र त्याची समजूत काढायला येतात. तिथेही आधी तो 'लो आ गया और एक मूछमुंडा' असा नायकाच्या मित्रावर वार काढतो. नायकाचा मामा त्याला, 'अरे भवानी, अकल क्या कोई चिडिया है, जो मुछोमें घोसला बनायें?' अशी कोपरखळी मारतो. अखेर सगळं काही सुरळीत होतं व शेवट गोड होतो. आणि अर्थातच भवानीशंकरही स्वतःच्या अक्कडबाज, झुबकेदार मिशांना चाट मारतो. 

हृषीकेश मुखर्जी दिग्दर्शित १९७९ साली आलेल्या 'गोलमाल' या चित्रपटातील ही व्यक्तिरेखा. अमोल पालेकर व बिंदिया गोस्वामी मुख्य नायक, नायिकेच्या भूमिकेत असले तरी खरा भाव खाऊन जातो तो ज्येष्ठ अभिनेते उत्पल दत्त यांनी रंगवलेला भवानीशंकर. उत्पलदांनी या भूमिकेचं सोनं केलंय. 

मिशांबाबत हट्टाग्रही, अंमळ चक्रम, शिस्तशीर, काही कल्पनाही केलेली नसताना अचानक 'ई S S S श् असं ओरडणारा, पण तितकाच साधा, थोडासा भोळसट, गुणग्राही असा हा भवानीशंकर मला फारच भावला. 

Ⓒ मिलिंद लिमये