मुख्य सामग्रीवर वगळा

कॅमेरा

सध्याच्या ह्या करोना विषाणूच्या कुलूपबंद परिस्थितीत रोज सकाळी उठल्यानंतर 'आता काय' हा प्रश्न आ वासून उभा असतो. ऑफिसचं थोडंफार काम असतं, नाही असं नाही. पण ते झाल्यानंतर काय हा प्रश्न राहतोच. टीव्ही पाहा, झाला पाहून. गाणी ऐक, झाली ऐकून. व्यावसायिक विषयाचा अभ्यास करू का? केला थोडा वेळ. पुढे काय? अशा पद्धतीचा नाईलाज झाला की माझ्याकडे एक हमखास उपाय आहे. तो म्हणजे कुठलं तरी कपाट, माळा असं काहीतरी आवरायला काढायचं. हा खरा माझ्या आजीचा उपाय. लहानपणी आजोळी गेल्यावर दुपारच्यावेळी आम्हा पोरांना बिझी ठेवण्यासाठी ती माळा आवरायला काढायची. एकेक वस्तू व त्याच्या आठवणी यात सगळी दुपार सरायची. आजीचा हा रामबाण उपाय मी आजही वापरतो.

आजही मी माळा आवरायला काढला. उलथापालथ करताना एक बॉक्स पुढे आला. काय आहे बघायला उघडला तर दोन कॅमेरे, एक फ्लॅशगन, एक रिकामं रीळ, रोलच्या दोन चार रिकाम्या डब्या असा सगळा ऐवज त्यात दिसला.

त्यापैकी एक कॅमेरा क्लीक III प्रकारचा होता. कोणे एके काळी ह्या कॅमेऱ्याची फार शान होती. कृष्णधवल फोटोंचा काळ होता तो. काही थोड्या बेसिक सोयी व फोटो काढणाऱ्याचं स्किल (व नशीब) यातून जे फोटो येतील ते येतील, असा प्रकार असायचा. शिवाय त्यात तो रोल भरा, तो नीट पुढे ढकला, संपल्यावर एक्सपोज होऊ न देता बाहेर काढा, ही व असली अनेक शुक्लकाष्ठ असायची. मग अनेक वेळा तो रोल नीट पुढे न गेल्यामुळे एकावर एक फोटो येणे, पूर्ण रोलच फॉग निघणे, असले अपघातही होत. एकूणच तो कुणाही सोम्यागोम्याला झेपणारा प्रकार नव्हता.

 दुसरा कॅमेरा हॉट शॉट नावाचा होता. ह्याही कॅमेऱ्यानं एकेकाळी धमाल उडवून दिली होती. 'जस्ट एम अँड शूट' अशी त्याची जाहिरात होती. एक कॅसेटसारखा रोल भरा, दोन वेळा पुढे ढकला आणि क्लीक. फारच सोपा प्रकार होता. त्यात पुन्हा ह्या कॅमेऱ्याने रंगीत फोटो काढता येत होते. कॉलेजला असताना मे महिन्याच्या सुट्टीत मी एका सीएच्या ऑफिसमधे कामाला जात होतो. दोन अडीच महिने काम केल्याचे जे पैसे मिळाले होते, त्यातून मी हा कॅमेरा घेतला होता.

ह्या दोन्ही कॅमेऱ्यांचा आणिक एक ताप होता, तो म्हणजे ह्यात जो फिल्मचा रोल घालावा लागे, त्यात चोवीस किंवा छत्तीस फोटो निघत. बरं एकदा फोटो निघाला की निघाला. मग तो रोल डेव्हलप करायला देणे, त्याचे प्रिंट्स काढणे हा पुढला प्रकारही फार खर्चिक होता. ते प्रिंट हातात आल्यावर कळायचं की एका फोटोत कुणीतरी जांभई देतंय, कुणाचे डोळे गौतम बुद्धासारखे अर्धोन्मीलित आलेत, काय नि काय. आणि हे कळेपर्यंत वेळ व पैसा, दोन्ही निघून गेलेली असायची.

डिजिटल युगानं ह्या सर्व मंडळींना माळ्याची वाट दाखवली. पूर्वी कशाचा फोटो, कधी, कसा काढायचा हे ठरवून मग फोटो काढला जायचा. आता काय कितीही फोटो काढा, कसेही काढा. चोवीस, छत्तीसचं बंधन नाही. काढलेला फोटो लगेच स्क्रीनवर बघा. काही चुकलं तर डिलीट करा. शिवाय मग काढलेल्या फोटोवर वेगवेगळे फिल्टर वापरून त्यात विविधता आणा. साध्या नजरेला न दिसणारा नजारा त्यातून मग साकार होतो. 

तसं पाहिलं तर आपणही एक कॅमेराच आहोत की. डोळे म्हणजे लेन्स. मेंदू म्हणजे प्रोसेसर. दोन्हीच्या साहाय्याने आपण आपल्या मनात वेगवेगळ्या प्रतिमा उमटवत असतो. पण मग त्या निर्जीव कॅमेऱ्यातून घेतलेले फोटो नीट निघावेत, छान दिसावेत म्हणून मेहनत घेणारे आपण, मनाच्या सजीव कॅमेऱ्याने घेतलेल्या फोटोंबाबत इतके निष्काळजी का बरं असतो? का आपल्या मनातल्या काही प्रतिमा डागाळलेल्या असतात? का काही प्रतिमा प्रत्यक्षापेक्षा वेगळ्याच उमटतात? कशामुळे काही फोटो भडक दिसतात? का आपण एखाद्या फोटोतले रंग स्वतःच विस्कटून टाकतो? आलाच एखादा फोटो चुकीचा, तरी आपण तो डिलीट न करता उलट नीट जपून का ठेवतो? विचारांचा रोल कितीतरी वेळ सर्रर्रर्र सर्रर्रर्र पुढे सरकत होता... 

दोन्ही कॅमेरे आजही सुस्थितीत होते. कितीतरी वेळ मी त्यांच्याशी उलटसुलट करत खेळत बसलो होतो. गेली कित्येक वर्षं मला हव्या असलेल्या प्रतिमा उमटवणारे हे दोन कॅमेरे, आज स्वतःच एक वेगळी प्रतिमा उमटवून गेले होते. 


© मिलिंद लिमये 

टिप्पण्या

  1. Kya baat hai Milind

    A true trip down memory lane. However a fantastic analogy of cameras with our minds is really thought provoking

    You have touched upon multiple interesting areas in a concise way. Truly a Blender's Pride

    Cheers

    उत्तर द्याहटवा
  2. छान ब्लॉग ! या ब्लॉग रुपी कॅमेऱ्याने एक सुंदर फोटो काढला आहेस 👍🏼👍🏼

    उत्तर द्याहटवा
  3. अति उत्तम
    लहान लहान रोजच्या जीवनातील गोष्टीमधून अर्थपूर्ण सारांश काढायची तुझी हतोटी फारच सुंदर आहे.

    उत्तर द्याहटवा
  4. Wah. Aflatoon. Tya velchya camera ani role chya gamti jamti ajun athavtat. Purna 36 role sampla ki developer kade dilya nantar shock basne ki ek hi photo ala nahi vagaire..

    उत्तर द्याहटवा
  5. Well written Milind. Cameras kitihi advanced zale tarihi photos click karaychi ani restore karaychi maja veglich ahe.

    उत्तर द्याहटवा
  6. Fantastic milind and thanks for taking us down the memory lane..great drawing parallels between camera and mind..

    उत्तर द्याहटवा

टिप्पणी पोस्ट करा

या ब्लॉगवरील लोकप्रिय पोस्ट

मुरारीलाल भेटत रहायलाच हवाय...

राजेश खन्नानं गाजवलेली आनंद चित्रपटातली मुरारीलालची प्रॅन्क सगळ्यांना माहीत असेल. रस्त्यानं आपल्या मार्गानं जाणाऱ्या कुणालाही मागून जाऊन पाठीवर थाप मारायची व क्यू मुरारीलाल, भूल गये बच्चू? असं विचारून पूर्ण कन्फ्यूज करून टाकायचं असा हा त्याचा उद्योग असतो. एका प्रसंगी अमिताभ त्याला हटकतो की अरे जरा खात्री तरी करून घे की खरंच तो माणूस मुरारीलाल आहे की नाही. त्यावर ह्याचं उत्तर असं की मुरारीलाल नावाच्या कुणाही माणसाला मी ओळखत नाही. आता कन्फ्यूज व्हायची पाळी असते अमिताभची. त्यावर पुढे असं मजेशीर लॉजिक देतो की प्रत्येक माणूस हा एक ट्रान्समीटर आहे. प्रत्येकाच्या अंगातून अशी एखादी लहर उमटते, जी कळत नकळत आपण पकडत असतो. वाटतं की याच्याशी बोलावं, याला हात लावून पहावा. काहीवेळा प्रथमच भेटलेल्या एखाद्याबद्दल आपल्याला वाटतं की याच्याशी आपली खूप जुनी ओळख आहे तर कधी कधी काहीही कारण नसताना एखादा माणूस आपल्याला आवडत नाही. विचारांती हे लॉजिक आपल्याला पटूनही जातं. अखेरीस इसाभाई (जॉनी वॉकर) च्या रूपात त्याला सव्वाशेर भेटतो, जो त्याला उलट अरे जयचंद, कहाँ गायब थे इतने दिन म्हणत मात देतो.  हा चित्रपट माझा अत

गण्या

गण्या ही कोणी अमुक एक व्यक्ती नाही. ही एक स्वतंत्र आणि वैशिष्ट्यपूर्ण अशी जमात आहे. ही जमात आपल्या आजूबाजूला सर्वत्र वावरत असते. मध्यम किंवा सडपातळ बांधा, कुठल्याही रंगाचा एखादा चौकड्यांचा किंवा रेघारेघांचा शर्ट, शक्यतो मॅचिंग पॅन्ट, पायात कुठल्याही चपला अथवा सँडल्स, हातात एखादी पाऊच किंवा पाठीवर अर्धवट लटकवलेली सॅक, दुसऱ्या हातात सतत वाजणारा मोबाईल व चेहऱ्यावर प्रचंड आत्मविश्वास ही या गण्या लोकांची ओळख. हा प्रचंड आत्मविश्वास अनेकवेळा आगाऊपणाची पुसट रेषाही ओलांडतो. बहुतेक सर्व गण्या लोक टू व्हीलरच वापरतात. म्हणजे घरी तशी चारचाकी असते. पण त्यांच्या 'आला गेला मनोगती' पद्धतीच्या वावरण्यासाठी चारचाकी संपूर्णपणे अयोग्य असते.  पुलंच्या तीन वल्ली या एका व्यक्तिरेखेमधे थोड्या थोड्या अंशाने सामावलेल्या असतात. पुलंच्या 'तो' प्रमाणे यांचा सर्वत्र प्रादुर्भाव किंवा सुळसुळाट असतो. बापू काणेप्रमाणे कुठल्याही कामाचा प्रचंड उरक आणि उत्साह असतो. आणि परोपकारी गंपू प्रमाणे डेक्कन जिमखाना ते वज्रदेही मंडळापर्यंत कुठेही वावर असतो.  तसा एखादा गण्या बँकेत असतो, एखाद्या गण्याचा काही व्यवसाय अस

पक्षी उडोनि जाई...

 वर्षातून दोन वेळा, दर सहा महिन्यांनी, मला या परिस्थितीचा सामना करावा लागतो. माझ्या सीएच्या व्यवसायात वर्षातून दोन वेळा, परीक्षा पास झाल्यानंतर मुलं आमच्या ऑफिसमधे आर्टिकलशिपसाठी येतात. तीन वर्षं काम करतात व एक दिवस त्यांची आर्टिकलशिप संपते. आणि हा जो 'एक दिवस' असतो ना तो फार त्रासदायक असतो. आता दर सहा महिन्यांनी इतकी मुलं येतात, तीन वर्षांनी ती जाणारच असतात. मग त्यात इतकं त्रासदायक काय? असा प्रश्न पडूच शकतो. कदाचित असंही असेल की याचा त्रास मलाच होतो.  तो एक दिवस येतो. दोघं तिघं केबिनमधे येतात. काय रे...??? सर, आज आमचा लास्ट डे... आं, संपली तीन वर्षं? हो ना सर. कळलीच नाहीत कशी संपली... त्याचं काय आहे ना, ही जी काही तीन वर्षं असतात ना ती म्हणजे केवळ तीन गुणिले तीनशे पासष्ट इतकाच हिशेब नसतो. आला ऑफिसमधे, गेला क्लायंटकडे, केलं काम, झाली तीन वर्षं असा कोरडा कार्यक्रमही नसतो. बघता बघता एक वेगळा बंध निर्माण करणारी ही तीन वर्षं असतात. पहिल्या दिवशी कोण कुठला माहीतही नसणारा मुलगा, शेवटच्या दिवशी गळ्यातला ताईत झालेला असतो. एखादी मुलगी, एखादी का बहुतेक सगळ्याच, सासरी जाताना रडावं तशी रडत